” Są rodzice, którzy mają negatywne doświadczenia w holenderskich szkołach i choć jestem pewna, że w Holandii poprawia się stosunek nauczycieli do dwujęzyczności, wiem, że jest to bardzo zróżnicowane, nie tylko w zależności od nauczyciela, ale także w stosunku do języka, jakim włada dziecko. I tak język angielski jest OK, a polski chyba mniej. ”
Wywiad z Sharon Unsworth, Phd, Profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Radboud w Nijmegen w dziedzinie dwujęzyczności, nauki jezyka obcego. Sharon Unsworth jest również zaangażowana w projekt dotyczący edukacji dwujęzycznej w holenderskich szkołach podstawowych. Ponadto regularnie prowadzi warsztaty i wyklady dla rodziców dwujęzycznych dzieci.
Rozmawiamy z Sharon o dwujęzycznych dzieciach w holenderskich szkołach, zaletach dwujęzyczności, holenderskim systemie oceniania opartym na normach wyznaczanych przez dzieci jednojęzyczne. W wywiadzie również udzielimy porad zarówno nauczycielom jak i rodzicom dwujęzycznych dzieci.
Po tym wywiadzie zostanie opublikowany artykuł, w którym poszerzamy temat dwujęzyczności i analizujemy między innymi takie kwestie, jak powtarzanie klas i pochodzenie dzieci, ocenianie dzieci dwujęzycznych, złe oraz dobre praktyki w holenderskich szkołach.
Beata Bruggeman-Sękowska: Sharon, jakie są korzyści dwujęzyczności?
Jest wiele, ale oczywiście najważniejsze jest to, że możesz posługiwać się dwoma językami, co oznacza, że możesz komunikować się z rodzicami i rodziną, masz dostęp do innej kultury, literatury i możesz mieć lepsze perspektywy zatrudnienia. Wykazano, że dzieci dwujęzyczne mają lepszą świadomość metalingwistyczną, mogą lepiej zrozumieć perspektywy innych ludzi i mogą być lepsze w nauce trzeciego języka. Istnieje szereg badań sugerujących, że osoby dwujęzyczne mogą wykazywać zalety poznawcze (na przykład mogą lepiej blokować zbędne informacje), chociaż zależy to dodatkowo od wielu czynników.
Dzieci jednojęzyczne używają jednego „systemu” w swoich głowach, dwujęzyczne mają jeden zestaw wiecej, używają dwóch systemów. Innymi słowy: dzieci jednojęzyczne używają jednego słownika a dwujęzyczne maja do dyspozycji dwa. Czy u dzieci dwujęzycznych może się zdarzać, iż będą mieszały systemy dwóch języków, jeśli chodzi o ortografię, wymowę, gramatykę w dwóch językach i czy jest to normalne?
Dzieci dwujęzyczne mają dwa systemy językowe, co odróżnia je od dzieci jednojęzycznych. Dzieci te nie są lepsze, nie są gorsze, są inne. Do niedawna większość naukowców zgadzała się, że dzieci dwujęzyczne mają dwa całkowicie odrębne systemy językowe. Niedawno przeprowadzono szereg różnych badań sugerujących, że istnieje pewien poziom wymiany między językami. Jak inaczej byłoby możliwe, że jeden język może wpływać na drugi?
Krótko mówiąc, zupełnie normalne jest to, że jeden język ma wpływ na drugi. Równocześnie ważne jest – biorąc pod uwagę holenderski system szkolny – aby dobrze funkcjonować w kontekście jednojęzycznym.
Czy kombinacja językowa może wpłynąć na poziom funkcjonowania dwujęzycznych dzieci?
Niektóre języki są bliżej spokrewnione niż inne – porównaj na przykład kombinację holenderską i niemiecką oraz kombinację holenderską i turecką. W niektórych przypadkach dwujęzyczny „inny” język dziecka może im pomóc, na przykład, gdy słowa mają takie samo znaczenie i formę, takie jak „pies” Hund po niemiecku i hond po niderlandzku. Czasami jest wręcz odwrotnie, gdy słowa mają tę samą formę, na przykład brief po niderlandzku i brief po angielsku, ale różnią się znaczeniem. ( po niderlandzku: list, po angielsku: krótki) Więcej na ten temat w tej animacji. (http://www.ru.nl/2in1project/meertaligheidinbeeld – trzeci filmik).
Dwujęzyczność może wpływać na tempo czytania, rozumienie testów tekstowych na czas, pisownię, słownictwo, etc. Dwujęzyczne dzieci mogą wykonywać testy wolniej i może się zdarzyć, że nie osiągną przez pewien czas rezultatów osiąganych przez jednojęzyczne dzieci podczas holenderskich testów. Dzieci dwujęzyczne są porównywane z dziećmi jednojęzycznymi i zdarza się, że ich rezultaty odbiegają od rezultatów dzieci jednojęzycznych. Czy nauczyciele mogą porównywać dzieci jednojęzyczne i dwujęzyczne?
Masz całkowitą rację, że dzieci dwujęzyczne są zwykle oceniane według norm dla dzieci jednojęzycznych. W przypadku słownictwa jest to problematyczne, ponieważ wiemy, że dzieci dwujęzyczne znają niektóre słowa tylko w jednym z dwóch języków. Które słowa znają, będzie zależeć od kontekstu, w którym się uczą i używają każdego języka. Zobacz ten filmik informacyjny. Oznacza to, że nauczyciele muszą wziąć to pod uwagę, oceniając rozwój dziecka dwujęzycznego. Zakres w jakim te dzieci czytają czy piszą może częściowo zależeć od tego, w jakim stopniu potrafią one czytać w innym języku. Jeśli potrafią, mogą potrzebować trochę czasu, aby ponownie skonfigurować połączenia między literami i dźwiękami w języku holenderskim. Jednocześnie jednak jest rzeczą oczywistą, że dzieci dwujęzyczne, podobnie jak ich jednojęzyczni rówieśnicy, muszą się starać aby rozwijać swoja wiedzę z języka niderlandzkiego.
Czy zatem holenderskie testy CITO naprawdę odzwierciedlają możliwości językowe dwujęzycznych dzieci?
Testy CITO są normalizowane na postawie wiedzy językowej dzieci jednojęzycznych, więc w tym sensie mogą być doskonale dobrymi testami, ale nigdy nie będą odzwierciedlać pełnej znajomości języka dwujęzycznych dzieci. Niezależnie od tego, czy nam się to podoba, czy nie, odzwierciedlają one obecny wymagany poziom językowy do funkcjonowania w holenderskim systemie szkolnictwa i dlatego w tym sensie musimy „radzić sobie” z nimi dopóki nie będą dostępne normy dwujęzyczne.
Jak ważne jest wsparcie profesjonalnych nauczycieli, biorąc pod uwagę, że dwujęzyczne dzieci są bardziej niepewne w szkole, jeśli nauczyciele koncentrują się na tym, co robią źle, i nie podkreślają, że bycie innym nie oznacza, że jest się gorszym?
Bardzo! Poza zrozumieniem tego, czego można oczekiwać od dzieci dwujęzycznych – i żeby było jasne, nie jest tak, że dzieci dwujęzyczne zawsze będą wymagały więcej czasu, czy będą pozostawać w tyle za jednojęzycznymi dziećmi – ważne jest również, aby okazywać uznanie i doceniać inny język dziecka. W rzeczywistości w niektórych szkołach następują zmiany, aby zachęcić nauczycieli do używania drugiego języka dzieci dwujęzycznych ( a wiec nie tylko języka niderlandzkiego) aby pomóc im w ten sposób w nauce języka niderlandzkiego. Więcej informacji jest dostępnych tutaj.
Jakich innych wskazówek udzieliłabyś nauczycielom dwujęzycznych dzieci?
Myślę, że najważniejsze jest, aby nauczyciele byli świadomi tego, jak i kiedy dzieci dwujęzyczne mogą różnić się od dzieci jednojęzycznych. Najlepszym rozwiązaniem jest współpraca nauczycieli i rodziców, aby opracować plan rozwoju dwujęzycznego dziecka
Jakie wskazówki dałabyś rodzicom dwujęzycznych dzieci, którzy zmagają się z uznaniem możliwości swoich dwujęzycznych dzieci w niderlandzkich szkołach?
Są rodzice, którzy mają negatywne doświadczenia w holenderskich szkołach i choć jestem pewna, że w Holandii poprawia się stosunek nauczycieli do dwujęzyczności, wiem, że jest to bardzo zróżnicowane, nie tylko w zależności od nauczyciela, ale także w stosunku do języka, jakim włada dziecko. I tak język angielski jest OK, a polski chyba mniej. Jednocześnie uważam, że ważne jest również to, że jeśli chcemy coś zmienić (w tym przypadku postawy i zachowania nauczycieli), musimy dokładnie przemyśleć, jak najlepiej to zrobić. Jeśli po prostu powiemy nauczycielom, że to co robią jest złe, to prawdopodobnie spowoduje to ich niechęć do nas, a to może przynieść efekt przeciwny do zamierzonego. Prawdopodobnie bardziej udanym podejściem jest połączenie dostarczania informacji z zilustrowaniem, w jaki sposób negatywne postawy i brak wiedzy, których doświadczyła Państwa rodzina, wpływają na Państwa na poziomie osobistym. A więc trzeba spróbować odwołać się do „chęci niesienia pomocy i edukacji poszczególnych dzieci”.
Beata Bruggeman-Sekowska jest matką trójki dzieci, które próbuje wychowywać w Holandii dwujęzycznie. Jest międzynarodową dziennikarką, lingwistką, autorką 7 książek językowych i wielu publikacji w języku holenderskim, polskim i angielskim. Posiada tytuł magistra z dziedziny kultury, językoznawstwa i metodologii nauczania. Ukończyła różne kursy z zakresu pedagogiki, akwizycji języka i systematyki oceniania między innymi na Uniwersytecie w Maastricht, Uniwersytecie Warszawskim, Uczelniach: Hogeschool van Amsterdam i Hogeschool Zuyd. Posiada również dyplom studiów pomagisterskich Diplôme en Journalisme Européen’ .
Bibilografia (filmiki przygotowane przez zespół Sharon):
https://www.ru.nl/2in1project/meertaligheidinbeeld/
Filmik 1:
- Tucker, G.R. (1998). ‘A global perspective on multilingualism and multilingual education.’ In J. Cenoz and F. Genesee (eds.). Beyond Bilingualism: Multilingualism and Multilingual Education. Clevedon: Multilingual Matters, 3-15.
- Werker, J. & Byers-Heinlein, K. (2008). Bilingualism in infancy: first steps in perception and comprehension. Trends in Cognitive Sciences, 12(4), 144-151. https://doi.org/10.1016/j.tics.2008.01.008
Filmik 2:
- Bialystok, E., Luk, G., Peets, K. F., & Yang, S. (2010). Receptive vocabulary differences in monolingual and bilingual children. Bilingualism: Language and Cognition, 13, 525–531.
https://doi.org/10.1017/S1366728909990423 - Cenoz, J. (2003). The additive effect of bilingualism on third language acquisition: A review. International Journal of Bilingualism, 7(1), 71-87.
https://doi.org/10.1177/13670069030070010501 - Cummins, Jim (1980). The cross-lingual dimensions of language proficiency: Implications for bilingual education and the optimal age issue. TESOL Quarterly, 14 (2), 175–187.
https://doi.org/10.2307/3586312 - Fan, S.P., Liberman, Z., Keysar, B., & Kinzler, K.D. (2015). The exposure advantage: Early exposure to a multilingual environment promotes effective communication. Psychological Science, 26, 1090-1097.
https://doi.org/10.1177/0956797615574699 - Oller, D. K., & Eilers, R. E. (Eds.) (2002). Language and literacy in bilingual children. Clevedon: Multilingual Matters.
- Sanz, C. (2000). Bilingual education enhances third language acquisition: Evidence from Catalonia. Applied Psycholinguistics, 21(1), 23-44.
http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.534.4114&rep=rep1&type=pdf - Siegal, M., Surian, L., Matsuo, A., Geraci, A., Iozzi, L., Okumura, Y., & Itakura, S. (2010). Bilingualism accentuates children’s conversational understanding. PLoS ONE, 5, e9004.
https://doi.org/10.1371/journal.pone.0009004 - Yow, W.Q., & Markman, E.M. (2011a). Young bilingual children’s heightened sensitivity to referential cues. Journal of Cognition and Development, 12, 12-31.
https://doi.org/10.1080/15248372.2011.539524
Filmik 3:
- Bosma, E., Blom, E., Hoekstra, E., & Versloot, A. (2016). A longitudinal study on the gradual cognate facilitation effect in bilingual children’s Frisian receptive vocabulary. International Journal of Bilingual Education and Bilingualism. Advance Online Publication.
https://doi.org/10.1080/13670050.2016.1254152 - Brenders, P., J. G. van Hell, and T. Dijkstra. 2011. Word Recognition in Child Second Language Learners: Evidence from Cognates and False Friends. Journal of Experimental Child Psychology,109 (4), 383–396. https://doi.org/10.1016/J.JECP.2011.03.012
- Meisel, J. M. (1994). Code-switching in young bilingual children: The acquisition of grammatical constraints. Studies in Second Language Acquisition, 16(4), 413-439.
https://doi.org/10.1017/S0272263100013449 - Paradis, J., Nicoladis, E., & Genesee, F. (2000). Early emergence of structural constraints on code-mixing: evidence from French–English bilingual children. Bilingualism: Language and Cognition, 3(3), 245–261.
http://dx.doi.org/10.1017/S1366728900000365 - Pérez, A. M., Peña, E. D., & Bedore, L. M. (2010). Cognates facilitate word recognition in young Spanish-English bilinguals’ test performance. Early Childhood Services, 4(1), 55– 67.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3615885/ - Poarch, G. J., & Van Hell, J. G. (2012a). Cross-language activation in children’s speech production: Evidence from second language learners, bilinguals, and trilinguals. Journal of Experimental Child Psychology, 111(3), 419–438.
https://doi.org/10.1016/j.jecp.2011.09.008