Beata Bruggeman-Sękowska
6 września 2025 roku w Tallinnie odbyła się beatyfikacja biskupa i męczennika, o. Eduarda Profittlicha S.J. Jest on pierwszą osobą wyniesioną na ołtarze z Estonii, a jego życie ukazuje także głębokie związki z z Królestwem Niderlandów – zwłaszcza z regionem Limburgia oraz z Polską.
Eduard Profittlich urodził się 11 września 1890 roku w Birresdorfie w Niemczech jako ósme z dziesięciorga dzieci w katolickiej rodzinie rolniczej. Rodzice liczyli, że przejmie rodzinne gospodarstwo, lecz Eduard Profittlich zainspirowany starszym bratem – jezuitą misjonarzem w Brazylii, który zmarł młodo w wieku 37 lat –wybrał tę samą drogę i wstąpił do jezuitów w 1913 roku.
W 1912 roku rozpoczął naukę w seminarium w niemieckim Trier, a rok później dołączył do jezuitów, zaczynając nowicjat w ’s-Heerenbergu w niedrladzkim Gelderland. Formacja zakonna prowadziła go przez Europę, gdzie opanował kilka języków. Studiował filozofię i teologię w kolegium jezuitów w niderlandzkimValkenburgu (później znanym jako Huize Boslust), a podczas I wojny światowej (1916–1917) posługiwał w szpitalu wojskowym w Verviers w Belgii. Po wojnie kontynuował studia w Maastricht.
26 marca 1922 roku kardynał Schulte z Kolonii udzielił mu w Valkenburgu święceń diakonatu, a 27 sierpnia tego samego roku bp Laurentius Schrijnen z Roermondu wyświęcił go na kapłana.
Studia i posługa w Polsce
Po święceniach o. Profittlich został wysłany do Polski, gdzie pracował jako duszpasterz i kontynuował studia. Na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie uzyskał doktorat z filozofii i teologii. Lata spędzone w Polsce ukształtowały go naukowo i duszpastersko, przygotowując do dalszej misji.
Estonia
W 1930 roku został posłany do Estonii jako proboszcz kościoła św. Piotra i Pawła w Tallinnie. Już rok później papież Pius XI mianował go administratorem apostolskim. Wówczas w całym kraju żyło zaledwie około tysiąca katolików, lecz o. Profittlich z oddaniem budował miejscowy Kościół.
Głosił kazania, budował świątynie, rozpowszechniał książki religijne, troszczył się o rodziny, młodzież i katechumenów. Rozpoczął też wydawanie miesięcznika, który wspierał dialog i jedność chrześcijan z protestantami i prawosławnymi.
W 1935 roku otrzymał obywatelstwo estońskie, a w 1936 roku papież Pius XI mianował go arcybiskupem. Pod koniec lat 30. Kościół katolicki w Estonii rozwijał się – przybywało powołań i umacniało się życie parafialne.
Prześladowania
Sowiecka okupacja Estonii w 1940 roku przyniosła poważne ograniczenia działalności religijnej. Profittlich mógł bezpiecznie powrócić do Niemiec, ale zdecydował się pozostać ze swoją wspólnotą. W liście do rodziny w 1941 roku pisał:
„Nawet jeśli przyszłość z ludzkiego punktu widzenia nie wygląda jasno, zdecydowałem się zostać. W końcu pasterz powinien być ze swoją owczarnią, dzieląc jej radości i cierpienia… Cokolwiek się stanie, wiem, że Bóg będzie ze mną. A moje życie – i jeśli tak się stanie – moja śmierć będą życiem i śmiercią dla Chrystusa… To byłby najpiękniejszy koniec mojego życia.”
Słowa te stały się świadectwem jego pasterskiej postawy. 27 czerwca 1941 roku został aresztowany i deportowany do Kirowa w Rosji. Torturowany i fałszywie oskarżony o szpiegostwo oraz działalność kontrrewolucyjną, został skazany na śmierć. Wyroku nie wykonano – zmarł z powodu nieludzkich warunków więziennych 22 lutego 1942 roku.
Dziedzictwo
Arcybiskup Eduard Profittlich S.J. jest dziś czczony jako męczennik i pierwszy błogosławiony Estonii. Jego życie było niezwykłą drogą przez Niemcy, Holandię, Polskę i Estonię – drogą europejskiego duszpasterza, który oddał życie za Chrystusa i swój lud. Jego beatyfikacja pozostaje znakiem nadziei i wierności wobec prześladowań.
Źródła: https://www.bisdom-roermond.nl/Een-nieuwe-Limburgse-zalige
https://jesuit.ie/who-are-the-jesuits/inspirational-jesuits/eduard-profittlich-sj-pastor-and-martyr
zdjęcie: domena publiczna: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eduard_Profittlich.png
